(Андешаҳо дар ҳошияи Паёми Пешвои миллат)

Ҳар як Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии кишвар аз тарафи аҳли ҷомеа ҳамчун як ҳуҷҷати барномавие шинохта мешавад, зеро он фарогири муҳимтарин масъалаҳои марбут ба сиёсати дохилию хориҷии кишвар мебошад. Дар он тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа воқеъбинона таҳлил карда, дастовардҳо нишон дода мешаванд ва барои бартараф кардани камбудиҳою пешрафти минбаъдаи давлату ҷомеа вазифагузорӣ карда мешавад. Паёми имсола ҳам масъалаҳоеро фаро гирифт, ки ҳаллу фасли самараноки онҳо боиси тараққиёту шукуфоии кишвар ва зиндагии боз ҳам шоистатари бошандагони кишвар хоҳад гардид.

Қобили зикр аст, ки дар Паёми имсолаи Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳуррии Тоҷикистон ҳам яке аз масъалаҳои калидии ҳаёти ҷомеае, ки ба он таваҷҷуҳи хосса зоҳир гардид, масъалаи соҳаи маориф мебошад ва соҳаи мазкурро Президенти кишвар ҳамчун самти стратегӣ барои ояндаи устувор ва дурахшони давлат арзёбӣ намуданд. Аз ҷумла доир ба аҳаммияти стратегӣ доштани соҳаи маорифу илм ва нақши онҳо дар пешрафту шукуфоии кишвару ҷомеа бо овардани мисоли мушаххас Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин таъкид намуданд: “ Ҳамеша дар хотир бояд дошт, ки ҳамаи пешравию пирӯзии ҳар як давлат ва ҷомеаро мактабу маориф ва илму дониш таъмин мекунанд. Масалан, ман як кишвареро медонам, ки чандон бузург нест, вале аз лиҳози иқтисодӣ ва технологӣ бисёр пешрафтаву неруманд аст. Зеро ин давлат ҳар сол фақат аз фурӯши идеяҳо ва кашфиёту ихтироот, ки маҳсули ақли шаҳрвандони он мебошанд, 35 миллиард долари ИМА фоидаи соф ба даст меорад. Саҳми хонандагони мактабҳои миёна дар ин дастовард, яъне ихтироот, 1 миллард долларро ташкил мекунад. Харидорони ин идеяҳо, асосан, ширкатҳои бузургтарини дунё мебошанд”.

Инчунин Президенти кишвар дар Паём доир ба паёмадҳои бетаваҷҷуҳӣ, саҳлангорӣ ва эътибор надодани давлату ҷомеа ба таълиму тарбия ва сифати мактабу маориф чунин иброз намуданд: “… бояд гуфт, ки сабаби асосии бадбахтии ҳар як миллат ва давлат эътибор надодан ба сифати мактабу маориф, саҳлангорӣ кардан ба тарбияи кӯдак аз хурдсолӣ ва фароҳам наовардани муҳити мусоид барои таълиму тарбия мебошад. Яъне, то вақте ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҳама гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯйинашаванда боқӣ хоҳанд монд. Аз ин лиҳоз метавон хулоса кард, ки сифати давлат на ба шумораи аҳолӣ, балки ба сифати аҳолӣ вобаста аст. ”

Чизи муҳимму ҷолибе, ки дар Паёми имсола доир ба соҳаи маорифи кишвар зикр шуд, ин таҳсилоти томактабӣ ва рушди кӯдакони синни томактабӣ маҳсуб мешавад. Ин бесабаб нест, зеро таълиму тарбияи кӯдаки синни томактабӣ ба мисли гузоштани таҳкурии бинои калон аст. Маҳз дар пояи он минбаъд хислату одат, маҳорату қобилияти шахс ташаккул меёбанд ва рушд мекунанд. Бешубҳа, барои устувору боэътимод будани ин таҳкурсӣ бояд ғамхорӣ зоҳир кард, зеро бесабаб нагуфтаанд, ки:

Хишти аввал гар ниҳад меъмор каҷ,

То ба охир меравад девор каҷ.

Синни аз 3 то 7 – солагӣ давраест, ки дар кӯдак нахустин тасаввурот доир ба олами атроф пайдо мешаванд. Кӯдакони хурдсол бо камоли майл олами атрофро меомӯзанд. Аз ин рӯ, ба таълиму тарбия фаро гирифтани онҳо ҳам барои онҳо ва дар маҷмуъ барои ҷомеа самараи хубе ба бор меорад. Ин давраи ҳаёти инсон, хусусан барои забономӯзӣ хеле мусоид аст. Дар давраи ҳозира равоншиносону забоншиносон ба ин ақидаанд, ки дар синни хурдсолӣ кӯдак бидуни кӯшиши махсус як ё ду забонро аз худ карда метавонад, зеро ин амал тавассути ҳамон як механизм дар мағзи кӯдак сурат мегирад.

Дар Паём дар робита ба ин масъала ва зарурати донистани забонҳои хориҷӣ, пеш аз ҳама, забонҳои англисӣ ва русӣ, чунин омадааст: «Дар шароити рушди босуботи ҳамкориҳои байналмилалӣ ва вусъат ёфтани ҳамгироии Тоҷикистон бо ҷомеаи ҷаҳонӣ талабот ба мутахассисоне, ки сатҳи касбияти баланд дошта, забонҳои хориҷӣ, махсусан русӣ ва англисиро медонанд, рӯз ба рӯз меафзояд. Бинобар ин, зарур аст, ки омӯзиши забонҳои хориҷӣ аз зинаи таҳсилоти томактабӣ ба роҳ монда шавад».

Бо дарназардошти зарурати самарабахш истифода бурдани ин давраи ҳаёти кӯдакон дар таълиму тарбия ва рушди минбаъдаи онҳо ҳар чи бештар бунёд намудани муассисаҳои томактабӣ, ба хусус дар деҳот, дар назар аст.

Доир ба ин масъала Президенти кишвар дар Паём ба масъулин супоришҳои мушаххас доданд: «… ба Ҳукумати мамлакат, Вазорати маориф ва илм ва роҳбарони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ супориш дода мешавад, ки бо дарназардошти афзоиши аҳолӣ ва зиёд гардидани шумораи кӯдакону наврасон тадбирҳои мушаххас андешанд. Яъне, дар панҷ соли оянда бо истифода аз ҳамаи сарчашмаҳои маблағгузорӣ ва бо дарназардошти ҳадафи гузошташуда, барои фарогирии 50 фоизи кӯдакони синнусоли томактабӣ бунёди 800 муассисаи томактабӣ ва беш аз 1000 муассисаи таҳсилоти умумиро таъмин намоянд. Роҳбарони вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо дар панҷ соли оянда, бо дарназардошти афзоиши аҳолӣ, барои дар ҳар як маҳалли аҳолинишин , ки то 100 оила зиндагӣ мекунад, ҳатман бунёд кардани як муассисаи томактабӣ тадбирҳои зарурӣ андешанд».

Ду масъалаи муҳимме, ки доир ба соҳаи маориф дар Паёми имсолаи Президенти кишвар ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ироа шуданд, яъне зарурати омӯзиши забонҳои хориҷӣ ва таҳсилоти томактабӣ, бевосита ба фаъолияти Донишгоҳи байналмилалии забонҳои хориҷии Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода тааллуқ доранд, зеро дар донишгоҳи мо ҳам забонҳои хориҷӣ, аз ҷумла забонҳои русӣ ва англисӣ омӯхта мешаванд ва ҳам ихтисосҳои таҳсилоти томактабӣ бо ихтисоси иловагии забони русӣ ва таҳсилоти томактабӣ бо ихтисоси иловагии забони англисӣ мавҷуданд, ки барои муассисаҳои томактабӣ мутахассисони касбиро омода менамоянд. Аз ин рӯ, дар иҷрои супоришҳои Президенти кишвар, ки дар Паёми имсола доир ба масъалаҳои дар боло зикршуда ироа гардиданд, устодону кормандони Донишгоҳи мазкур бояд саҳми арзандаи худро гузоранд.

Акбаршо Шосаидов, муаллими калони кафедраи забоншиносӣ ва рӯзноманигории ДБЗХТ ба номи Сотим Улуғзода