Паёми Асосгузори сулҳ ва ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Қаҳрамони Тоҷикистон, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон худ як санади барномавие маҳсуб мешавад, ки маҷмуи ҷанбаҳо ва самтҳои стратегии инкишофи Тоҷикистонро барои як сол ва дурнамои наздикро дарбар мегирад. Афзун бар ин, Паёми Пешвои миллат қадаме баҳри пешравӣ, гулгулшукуфӣ ва оромиву суботи миллату давлат мебошад. Дастуру супоришҳое, ки Роҳбари давлат назди тамоми идораву муассисаҳо мегузоранд, дар таҳкими амалисозии ҳадафҳои миллӣ ва некуаҳволии мардум аҳамияти махсус доранд.

Паёми навбатии Сарвари давлат, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ- Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2024 ба бузургдошти таҷлили 30 – юмин солгарди қабули нахустин Конститутсияи давлати соҳибистиқлол пешниҳод гардид. Пешвои миллат зикр намуданд: “Конститутсия ҳамчун санади тақдирсози давлати тоҷикон заминаи ҳуқуқии давлатдории мустақил, соҳибихтиёрии миллӣ ва рушди ҳамаи соҳаҳои ҳаёти ҷомеаи кишварро фароҳам овардааст”.

Лозим ба зикр аст, ки Пешвои миллат шахсияти эътирофшуда дар арсаи ҷаҳонӣ мебошанд, ки бо масъулияти баланди роҳбарӣ ва идеяҳои миллӣ тавонистанд Тоҷикистонро ба ҷаҳониён муаррифӣ намоянд. Паёми Пешвои миллат дорои вижагиҳои хоси бунёдӣ ва муайянкунанди ҳаёти шоиста, дар заминаи ҳадафҳои миллӣ баррасӣ мешавад. Дар Паёми навбатӣ нахуст ба ду масъалаи меҳварӣ таваҷҷуҳ зоҳир гардид, яке, амнияти миллӣ ва дигар, рушди устувори иқтисод мебошад, зеро нооромиву низоъҳое, ки имрӯз дар ҷаҳон рух додаанд, метавонанд таъсири манфии худро гузоранд. Аз ин ҷиҳат, дар Паём масъалаи мазкур, чунин зикр гардидааст: “Дар баробари ин, нооромиву низоъҳо дар минтақаҳои гуногуни олам, шиддат гирифтани мухолифатҳои сиёсӣ ва таҳримҳо миёни кишварҳои абарқудрат, мусаллаҳшавии бошитоб, «ҷанги сард», тағйирёбии иқлим, инчунин, канда шудани занҷираҳои таҳвили молу маҳсулот ва дигар омилҳои берунӣ моро водор месозанд, ки барои пешгирӣ кардани таъсири манфии онҳо ба иқтисодиёти кишвар тадбирҳои саривақтӣ андешем”. Ин гуфтаҳои Пешвои миллат моро водор месозанд, ки оид ба фароҳам овардану амалӣ намудани масъалаҳои ироагардида чораҳои ҷиддӣ андешем ва зиракии сиёсиро аз даст надиҳем.

Дар тамоми Паёмҳои Пешвои миллат ҳамасола ба соҳаи маориф таваҷҷуҳи махсус зоҳир мегардад. Масалан, дар Паёми соли 2016 қайд шуда буд:” “Ояндаи мамлакат аз фаъолияти омӯзгор ва рушди илму маориф вобастагии зиёд дорад. Дар хотир бояд дошт, ки танҳо миллати босавод метавонад насли соҳибмаърифату донишманд ва кадрҳои арзандаи давронро ба воя расонад, пеш равад ва дар ҷомеаи мутамаддин мақоми арзандаи худро пайдо намояд”.

Дар Паёми навбатӣ низ соҳаи маориф мавриди таҳлили амиқ қарор гирифт, вазифагузориҳои нав назди масъулин гузошта шуданд, аз ҷумла Сарвари давлат ба роҳбарони Вазорати маориф ва илм, инчунин Академияи миллии илмҳо ва муассисаҳои таҳсилоти олӣ супориш дод, ки: “Барномаи давлатии тайёр намудани кадрҳои сатҳи баланди илмӣ барои солҳои 2021 -2030” –ро дар муддати ду моҳ таҷдиди назар карда, ба Ҳукумати мамлакат пешниҳод намоянд”. Дар робита ба ин самт, як қатор пешниҳоду супоришҳо дар Паём садо доданд, аз ҷумла, омӯзиши забонҳои хориҷӣ, дар навбати аввал забонҳои русиву англисӣ, таъмин кардани муассисаҳои таҳсилоти умумӣ ва ҷиҳати ташкили курсҳои такмили ихтисос ва бозомӯзии муаллимон мунтазам чораҳо андешида шаванд ва таъкид гардид: “Дар шароити босуботи ҳамкориҳои байналмилалӣ ва вусъат ёфтани ҳамкориҳои Тоҷикистон бо ҷомеаи ҷаҳонӣ талаб ба мутахассионе, ки сатҳи касбияти баланд дошта, забонҳои хориҷӣ, махсусан, русӣ ва англисиро хуб медонанд, рӯз ба рӯз меафзояд. Бинобар ин, зарур аст, ки омӯзиши забонҳои хориҷӣ аз зинаи таҳсилоти томактабӣ ба роҳ монда шавад”. Баҳри ислоҳи камбудиҳое, ки ҳанӯз дар ин ҷода мавҷуданд, дар Паём сареҳан таъкид гардиданд, ки “То вақте, ки тамоми ҷомеа ба мактаб ва низоми маориф рӯй наоварад, миллат дастнигар, хору зор, таҳқиргашта ва афроди он моил ба ҳама гуна ҷиноятҳои сангину пешгӯйинашаванда боқӣ хоҳад монд”. Мо бояд тамоми саъю талоши худро ба он равона созем ва бо заҳмати аҳлона ва иқдомҳои пайваста ин гуфтаҳои Роҳбари давлатро дар амал татбиқ намоем.

Дар натиҷаи шиносоӣ бо ҳар сатри Паём аён мегардад, ки ғамхорӣ нисбат ба рушди ҷомеаи навини Тоҷикистон ҳамчун вазифаи аввалиндараҷаи давлату Ҳукумат арзёбӣ шуда, роҳи созандагӣ ва бунёдкорӣ ва ширкати ҷавонон дар он ба таври мушаххас муайян гардидааст. Дар иртибот ба ин масъала Пешвои миллат баён доштанд, ки ”Дар замони соҳибистиқлолӣ беш аз 117 ҳазор ҷавонони боистеъдоди мамлакат барои таҳсил ба донишгоҳҳои бонуфузи 42 кишвари пешрафтаи ҷаҳон фиристода шудаанд.Имрӯз 42 ҳазору 400 нафар ҷавонони мо дар 42 давлати мутараққии ҷаҳон таҳсили илм доранд, ки 13 ҳазор нафар ё беш аз 30 фоизи онҳо духтарон мебошанд”.

Дар марҳилаи имрӯза инсоният пешорӯи як қатор муаммоҳои ҷиддии ҷаҳонӣ қарор дорад. Чунончи; амнияти аҳолии кураи замин; афзоиши ҳаракатҳои террористиву экстремистӣ ва ҷинояткориҳои трансмиллӣ; афзудани таъсири давлатҳои абарқудрат ба мамлакатҳои хурду вобаста; норасоии таъмини инсоният бо оби тозаи нӯшиданӣ; -вазъияти муташанниҷи байни давлатҳои абарқудрат ва монанди инҳо мебошанд. Мавриди қайд аст, ки Пешвои миллат, Асосгузори сулҳу ваҳдат Эмомалӣ Раҳмон, аз рӯзҳои аввали фаъолияти худ ба ҳайси роҳбари давлат, омодагии Тоҷикистонро ҷиҳати иштироки фаъолонааш дар баррасӣ ва ҳаллу фасли масъалаҳои мубрами байналмиллалӣ ва минтақавӣ иброз намуда буд. Дар ин радиф, тайи чанд соли охир, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон, силсилаи ташаббусҳоро вобаста ба дарёфти роҳи ҳалли муаммоҳои минтақавию ҷаҳонӣ пешниҳод намуд, ки онҳо аз ҷониби давлатҳои мутараққии ҷаҳони муосир ҷонидбории пурра ёфтанд. Масъалаи таъминот бо оби тоза ва мушкилоти ба он вобаста аз ҷумлаи масоили мубраме мебошад, ки вобаста ба аҳаммияти гуногунпаҳлуи худ дар ҳаёти ҷомеаи ҷаҳонӣ, дар мадди назари доимии сиёсати хориҷии Президенти кишвар қарор доранд, зеро норасоии об ба эҷоди силсилаи дигар масъалаҳои мураккаб сабаб мегардад, ки дар натиҷаи вусъаташон метавонанд кишварҳову минтақаҳо ва дар маҷмуъ ҷомеаи ҷаҳониро ба мушкилоти ҷиддии глобалӣ мувоҷеҳ созанд. Алҳол тахминан 1 млрд. мардуми сайёра ба оби тозаи ошомиданӣ дастрасӣ надоранд. Қариб 80% – и хуруҷи бемориҳои гуногун дар кишварҳои рӯ ба тараққӣ, ба истеъмоли оби пастсифат вобастаанд. Бар асари ин бемориҳо ҳар сол дар ҷаҳон ба ҳисоби миёна 5 млн. нафар одам, ҳар 17 сония бошад, 1 кӯдак ба ҳалокат мерасанд. Дар Паёми навбатӣ масъалаи мазукурро Пешвои миллат чунин баррасӣ ва таъкид намудаанд: “Кишвари мо дар идомаи ташаббусҳои созандаи худ дар арсаи байналмилалӣ доир ба пешбурди мавзӯъҳои обу иқлим соли 2025-ум дар ҳамкорӣ бо Созмони Милали Муттаҳид мизбони аввалин Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо хоҳад буд. Мо бояд ҳамкориҳоро дар самти обу ҳифзи пиряхҳо, баррасии пайомадҳои тағйирёбии иқлим ва коҳиш додани хавфи офатҳои табиӣ дар доираи имкониятҳои мавҷуда идома дода, ҷиҳати тақвияти ҳамкориҳои байналмилалӣ дар қолаби «Раванди оби Душанбе» тадбирҳои зарурӣ андешем”.

Муҳтавои Паём аз лиҳози сохторӣ, самтҳову масъалаҳои гуногуни сиёсӣ, фарҳангӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва соҳаҳои асосии ҳаёти кишварро дар бар мегирад. Агар ба таври ҷузъӣ назар намоем, он масъалаҳои маориф, тандурустӣ, ҷавонон, варзиш, занон, таълиму тарбия, мудофиа, сиёсати хориҷӣ, беҳтар намудани сатҳи некӯаҳволӣ ва ғайраро дар бар мегирад. Ёдовар бояд шуд,ки мақому манзалати зан- модар дар тамоми суханрониҳо ва паёмҳои Пешвои миллат дар радифи дигар масъалаҳои зикргардида мунтазам баён мегардад.Ҷаноби Олӣ барҳақ фармудаанд: “Дар фарҳанги тамаддуни мо –тоҷикон иззату эҳтироми зан –модар ҳамеша ҷойгоҳи хосса дорад. Мақому манзалати занону бонувон ва нақши онҳо дар эъмори давлати муосир ва рушди ҷомеа маҳз дар замони соҳибистиқлолӣ воқеан боло рафтааст”.

Яке аз хадафҳои Ҳукумати кишвар ин аст, ки ба ҳифзи саломатии аҳолӣ, ки сарвати миллӣ дар ҳар давлат ба ҳисоб меравад, таваҷчуҳи ҳамаҷониба зоҳир менамояд.Дар Паёми имсола ишора рафт, ки “Тайёр намудани мутахасиссон ва бо кадрҳои баландихтисос таъмин намудани муассисаҳои тиббӣ яке аз масъалаҳои асосӣ ва афзалиятноки соҳаи тандрустӣ мебошад”.

Мавзуи асосие, ки дар сархатти суханронии ҳамаи лидерони давлатҳои мутараққӣ қарор дорад ва доғи рӯз аст, ин муборизаи беамон бар зидди терроризм ва экстрамизм аст. Роҳбари давлат дар тамоми мулоқоту вохӯриҳо моро водор месозад, ки зиракии сиёсиро аз даст надода, ба масъалаи мазкур эътиборӣ ҷиддӣ зоҳир намоем ва масъулиятшинос бошем. Дар Паёми соли ҷорӣ худ Ҷаноби Олӣ хеле ғамхорона доир ба мубориза бо экстремизму терроризм сухан карданду пешгирӣ аз ин падидаи манфурро, яке аз вазифаҳои афзалиятноки давлатӣ номиданд: “Дар ин ҷода, мубориза бо терроризм ва экстеремизм самти афзалиятнок ба шумор меравад, зеро ин зуҳуроти ҳоло ба хатари глобалӣ мубаддал гардида, тамоми аҳли башарро ба ташвишу нигаронӣ овардааст”.

Имрӯз мардуми шарифи Тоҷикистон хуб дарк намудаанд, ки устувор намудани пояҳои давлату давлатдории миллӣ, баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагӣ ва ободу зебо гардонидани сарзамини аҷдодӣ, пеш аз ҳама, ба густариши эҳсоси худшиносиву худогоҳӣ ва ифтихори ватандорӣ вобастагии мустақим дорад. Дар ин ҷода ҳамаи қишрҳои ҷомеаи Тоҷикистони соҳибистиқлол бояд тамоми донишу маҳорат ва фаъолияти созандаи худро барои гул-гулшукуфии Тоҷикистони азиз сафарбар намоянд.

Хулоса, ҳар як Паём вобаста ба мақсад, вазифа ва хусусиятҳои хоси марҳилаи инкишофи мамлакат ҳадаф ва барномаҳои мушаххаси рушди иҷтимоӣ, иқтисодӣ, фарҳангӣ, тарҳрезии барномаи сиёсати дохилӣ ва хориҷии мамлакатро дар бар мегирад ва ба истилоҳ қутбнамои рушди устувори мамлакат ва пешрафти ҷомеа ба сӯи фардои дурахшон мебошад.

Ниёзалӣ Қамбаров – дотсенти кафедраи филологияи Шарқи Наздики ДБЗХТ ба номи С. Улуғзода